TỰ THÚ - MỘT BÀI VIẾT GƯỢNG  GẠO, GIẢ TẠO.

Đỗ Hoàng

TỰ THÚ

Ta đâu có đề phòng từ phía những người yêu

Cây đổ về nơi không có vết rìu

Ôi hoa tặng, chiều nay ai dẫm nát

Mưa dập vỡ trên đường em trở gót

Người yêu thơ chết vì những đòn văn

Người say biển bị dập vùi trong sóng

Người khao khát ngã vì roi mơ mộng

Ta yêu mình tan nát bởi mình ơi.

                                     1987

Đỗ Hoàng

   Hữu Thỉnh lâ người khéo, sống gần như  không mất lòng ai. Nói năng đi đứng, ngó trước, ngó sau, ngó trên, ngó dưới. Đêm ngủ móc màn, dém chăn, sải chiếu ngay ngắn, gọn gàng...

 Hạng người này trong thời hiện đại ở những nước có thể chế độc tài, toàn trị như Tàu cộng, Bắc Hàn, Việt Nam, Cu ba. Vê nê duy ê la...rất nhiều và rất nhiều.

 Ở Việt Nam thời bao cấp cái gì cũng thiếu như thuốc lá chẳng hạn, những  người này có cách của họ để thích hợp buổi cơm thua, gạo thiếu. Với thuốc lá chẳng hạn! Tiền đâu mà mua đủ bao để mời mọi người và cán bộ to. Họ phải chia các bao, lấy từng điếu thuốc bỏ trong các túi của mình. Mỗi bao chỉ để hai ba điếu. Gặp bạn bè thường thì đưa thuốc bọ ra hút, gặp người quan trọng thì đưa Tam Đảo ra mời, gặp quan trên, người cần nhờ  vả mới đưa Điện Biên, Thăng Long... Rồi ngày đơm tháng kỵ. giỗ chạp, cười xin quan trên...họ ghi đầy đủ trong sổ tay để tới thăm!

Hạng người này ở nhân tướng học chỉ ra chỉ làm đến được cấp tiểu đội. Quả vậy , Hữu Thỉnh suốt đời chỉ làm cai văn nghệ trong thể chế độc tài toàn trị.

 Hữu Thỉnh là người không có tài văn chương (Xem Hữu Thỉnh - Cánh đồng thơ mất trắng). Ông làm thơ nhưng mắc tứ chứng Thi Y  (sáo, dở, nhạt, nhắng...). Cái khéo của ông cho ông làm Cai Văn nghệ - Chủ tịch hội Nhà văn Việt Nam, Chủ tịch  UBTQ  Liên hiệp các Hội  Văn học Nghệ thuật Việt Nam trên dưới 20 năm. Khoảng thời gian dài đó ông đã tạo ra được một tốp nâng bi đông đảo gồm các nhà văn nhà vơ, phê bình phê chén, tiến sĩ giấy tiến sĩ bò, giáo sư láo sư...bốc thơm thoong,đưaông từ một người làm thơ tuyên truyền cổ động cấp tiểu đội lên tới hàng "thi hào - su hào" (!)

  Bài"Tự thú"là bài hội tụ đủ bệnh "tứ chứng Thi y"sáo, dở, nhạt, nhắng của Hữu Thỉnh.

     Phàm con người bình thường có những điều sâu kín trong tâm không phải lúc nào cũng nói hết ra với mọi người kể cả người thân. Văn sĩ cũng vậy, không phải bài viết nào cũng đưa lên mặt báo. Vậy nên những khoảng lặng ấy người ta gửi vào Tự họa, Tự bạch,  Tự thú,  Tự vịnh, Tự trào; dài hơi hơn thì Hồi ký, Hồi ức, Nhớ lại suy nghĩ,...Đó là những trang viết chân thật nhất, mà đời sau hậu thế hiểu rõ hơn về thân thế sự nghiệp của văn sĩ!

...Cũng chẳng giàu mà cũng chẳng sang,

Chẳng gầy chẳng béo, chỉ làng nhàng.

Cờ đương dở cuộc không còn nước,

Bạc chửa thâu canh đã chạy làng.

Mở miệng nói ra gàn bát sách,

Mềm môi chén mãi tít cung thang.

Nghĩ mình lại ngán cho mình nhỉ,

Mà cũng bia xanh, cũng bảng vàng.

(Tự trào - Nguyễn Khuyến)

"Vị Xuyên có Tú Xương

Dở dở lại ương ương

Cao lâu thường ăn quịt

Thổ đĩ lại chơi lường!"

(Tự vịnh - Phú đắc - Tú Xương)

Félix Arvers

Sonnet

Mon âme a son secret, ma vie a son mystère,

Un amour éternel en un moment conçu :

Le mal est sans espoir, aussi j’ai dû le taire,

Et celle qui l’a fait n’en a jamais rien su.

Hélas ! j’aurai passé près d’elle inaperçu,

Toujours à ses côtés, et pourtant solitaire.

Et j’aurai jusqu’au bout fait mon temps sur la terre,

N’osant rien demander et n’ayant rien reçu.

Pour elle, quoique Dieu l’ait faite douce et tendre,

Elle ira son chemin, distraite et sans entendre

Ce murmure d’amour élevé sur ses pas.

À l’austère devoir pieusement fidèle,

Elle dira, lisant ces vers tout remplis d’elle

« Quelle est donc cette femme ? » et ne comprendra pas.

 Dịch nghĩa

Tâm hồn tôi có điều giấu kín, đời tôi mang điều bí mật.

Một tình yêu thiên thu đã chớm nở trong khoảnh khắc.

Nỗi đau này tuyệt vọng nên tôi đành câm nín

Và người gây ra không bao giờ hay biết.

Than ôi! Tôi đi qua gần nàng mà nàng không để ý.

Tôi luôn ở cạnh nàng mà tôi vẫn cô đơn.

Và tôi sẽ giữ kín cho đến cùng tận thời gian của mình trên cõi đời này

Không dám cầu xin điều gì và cũng không dám nhận điều gì.

Về nàng, dù trời có ban cho nàng vẻ dịu dàng quyến rũ.

Nàng sẽ chỉ đi trên con đường của mình, lơ đãng và không nghe được.

Lời thì thầm của tình yêu vọng lên theo mỗi bước chân.

Với bổn phận phải đoan trang, đức hạnh, chung thuỷ.

Khi đọc những câu thơ hoàn toàn viết về nàng, chắc nàng sẽ hỏi:

“Đây là người đàn bà nào?” và nàng cũng không hiểu gì hơn.

TÌNH TUYỆT VỌNG

Lòng ta chôn một khối tình

Tình trong giây phút mà thành thiên thu

Tình tuyệt vọng nỗi thảm sầu

Mà người gieo thảm như hầu không hay.

Hỡi ơi người đó, ta đây

Sao ta thui thủi đêm ngày chiếc thân?

Dẫu ta đi trọn đường trần

Chuyện riêng đâu dám một lần hé môi.

Người dù ngọc thốt, hoa cười

Nhìn ta như thể nhìn người không quen,

Đường đời lặng lẽ bước tiên

Ngờ đâu chân đạp lên trên khối tình!

Một niềm tiết liệt, đoan trinh

Xem thơ nào biết là mình ở trong.

Lạnh lùng lòng sẽ hỏi lòng

Người đâu tả ở mấy dòng thơ đây!

(Khái Hưng dịch)

Сергeй Есeнин

“До свиданья, друг мой, до свиданья”

До свиданья, друг мой, до свиданья.
Милый мой, ты у меня в груди.
Предназначенное расставанье
Обещает встречу впереди.

До свиданья, друг мой, без руки, без слова,
Не грусти и не печаль бровей,-
В этой жизни умирать не ново,
Но и жить, конечно, не новей.

Xéc gây Ê Xê nhin

TẠM BIỆT

Chia tay bạn, xin chia tay bạn!
Bạn thân ơi, tôi có bạn trong lòng
Việc ra đi tự bao giờ định sẵn
Hẹn một ngày tái ngộ chờ mong.

Thôi chào nhé, không một lời bịn rịn
Bạn thân yêu, xin bạn đừng buồn
Trên đời này, chết là điều chẳng mới
Nhưng sống thật tình cũng chẳng mới gì hơn

  ( Tự thú - Viết trước 1 ngày nhà thơ chết)

Hay:

Исповедь самоубийцы

...Я стер с чела печать земли,

Я выше трепетных в пыли.

И пусть живут рабы страстей —

Противна страсть душе моей.

Безумный мир, кошмарный сон,

А жизнь есть песня похорон.

И вот я кончил жизнь мою,

Последний гимн себе пою.

А ты с тревогою больной

Не плачь напрасно

надо мной.

                             

LỜI TỰ THÚ CỦA ĐỨA CON TỰ VẪN

Ê xê nhin

...Con xoá sạch khỏi trán mình bụi đất,

Con bay lên chất ngất giữa mây trời,

Mặc lũ bầy tôi của dục tình cứ sống

Hồn con và dục tình không thể song đôi.

Bữa tiệc điên cuồng, giấc mộng khiếp kinh,

Mà cuộc sống là bài ca tang tóc,

Và hôm nay kết thúc đời mình,

Khúc ca cuối dành cho mình con tự hát.

Chỉ xin mẹ dẫu buồn đau khôn xiết,

Cũng đừng khóc than -

Có nghĩa gì đâu.

(Tạ Phương dịch)

"Tôi không nhà tho

Tôi sẽ thành trộm cướp

Gầy gò và nhỏ bé

Điều khiển bọn trẻ ranh

Tôi về nhà là thấy

Xây xát cả thân mình!

...

Xưa máu đầy trong miệng

Nay thơ đầy trên môi"

(E xe nhin)

  Học các tiền nhân, Hữu Thỉnh cũng viết "tự thú" Nhưng than ôi, tự thú của các tiền nhân như con hạc vàng bay tận chín tầng mây, tự thú của Hữu Thỉnh như con rắn độc  chết thối tha.

 Câu mở bài "Tự thú" của Hữu Thỉnh đã mang tính an ninh cảnh giác đề phòng gián điệp hay kẻ gian xông vào khoảng lặng đẹp nhất của gái trai là tình yêu:

"Ta đâu có đề phòng từ phía những người yêu".

Câu này không ai gọi nó là câu thơ!

Một câu rất an ninh của công an.

 Ngay trong những xã hội u tối nhất chẳng có ai cảnh giác đề phòng với người  mình yêu!  Nhân loại từ khi sinh ra đến nay cũng không ai cảnh giác đề phòng với người mình yêu  

"Rồi mùa toóc rạp, rơm khô

Bạn về quê bạn biết nơi mô mà tìm...

...

Bạn về chẳng có chi đưa

Có hai lọn nếp mà chưa lặt lòn ( nhặt lúa tạp lẩn vào)

...

 ..."Giả lơ đi kẻo thế gian ngờ ( giả vờ quay mặt)

Chớ lòng đây thương đó biết cơ hội nào !

  Tình  yêu của người ta bất tử! Thương nhau, cho nhau không hết lấy đâu đề phòng cảnh giác như Hữu Thinh!

   Hữu Thỉnh chắc chẳng có tình yêu đôi lứa? Sao anh lại phải nói câu này ra? Anh là kẻ đêm cú hành, đong lọ nước mắm, tính tiền từng que tăm thì anh chọn kẻ anh yêu , anh cũng phải so đo như thế. Cô người yêu không giàu thì cũng phải có thế lực. Nghĩa là phải có lợi cho anh trong đời sống tình dục và trong đời sống thực. Thân phận, địa vị anh không xứng tầm với người ta thì anh bị hất ra ngoài là chuyện thường.Anh bị người ta đá đít, người ta phản thùng? Bửi anh tính toan tình yêu anh cũng chẳng hơn gì cái người yêu của anh! Anh cũng "anh du côn tám thẹo, thì gặp " chị điếm giang hồ bảy da"!

 Tiếp câu: "Cây đổ về nơi không có vết rìu" là câu cũ kỷ, không có ý gì mới. Cha ông đã nói từ lâu:

"Tay cầm con dao

Làm sao cho sắc

Để mà dễ cắt

Để mà dễ chặt

Chặt lấy củi cành

Chạy cho thật nhanh

Tránh chiều cây đổ!

Tìm chốn ta ngồi

Ta ngooif, ngồi mát thảnh thơi1"

( Ca dao)

 Bài thơ Tự thú chỉ có hai khổ. Ba câu khổ hai Hữu Thỉnh muốn đúc kết thành những câu châm ngôn, kinh điển nhưng không thành:

" Người yêu thơ chết vì những đòn văn

Người say biển bị dập vùi trong sóng

Người khao khát ngã vì roi mơ mộng"

 Có người yêu thơ chết vì những đòn văn, nhưng còn có những người yêu thơ sung sướng muôn năm cũng xảy ra. Trong thời hiện đại này như Tố Hữu và ngay cả bản thân Hữu Thỉnh nữa cũng đầy bổng lộc thể chế trao cho"đi bằng đít suốt đời"!  Có người  say biển dập vùi trong sóng nhưng cũng có người  say biển được đảo vàng đảo ngọc như Đô đốc, thượng tướng Nguyễn Văn Hiến nước Việt đó sao?  Có người khao khát ngã vì roi mơ mộng nhưng bao người khao khát khát khác như khao khát vào Đảng Cộng sản Việt Nam, họ vào được ,thăng qan tiến chức, giàu sang phú quý đấy mà.

  Nói tóm lại ba câu thơ vớ vẩn, khiên cưỡng này vất đi là vừa!

 Tệ hại, kém cỏi nhất, lộ tâm địa Sở Khanh nhất .. là câu kết:

"Ta yêu mình tan nát bởi mình ơi!"

Đến như Sở Khanh một tay chôn biết mấy cành phù dung cũng không đạt tới mức độ sáo rỗng, giả dối một cách bệnh hoạn như thế này. Sở Khanh hại Kiều "tiếc thay một đá trà mi, con ong đã tó đường đi lối về" mà khi làm thơ tán Kiều vẫn:

妔須灵我多才艺

我却灵妔位破瓜

Khanh tu linh ngã đa tài nghệ

Ngã khước linh khanh vị phá qua!

(Nàng có tưởng đến ta cũng là bậc nghệ sỹ nhiều tài năng.

Ta lẽ nào không thương nàng tuổi trăng tròn lẻ gặp bước lưu ly.)

Hay;

"Nàng đà đã  biết ta chăng

Bể trầm luân lấp cho băng mới thôi!"

 Còn "ta yêu mình tan nát cả mình ơi!"là một câu kêu gào vô duyên, một câu nói thường cũng sến, dở, tào lao, chi khươn (chữ Xuân Diệu phê thơ Hữu Thỉnh), nói chi đến câu thơ. Một anh áo rách cố cùng kêu như thế người ta còn chê, huống gì Hữu Thỉnh bét cũng làm cai văn nghệ suốt đời. So với hạng quan quyền chức Hữu Thỉnh chỉ"oa giác vi dảnh" (chức nhỏ như con ốc sên) hoặc "bật mã ôn" (quan coi ngựa) nhưng với loại đàn bà thất nghiệp xin việc, xin danh, Hữu Thỉnh có thể bóp vú, sờ vai miễn phí! Hữu Thỉnh có thể làm đời họ tan nát chứ không bao giờ có trường hợp ngược lại!

  Bài Tự thú là một bài viết gượng gạo, giả tạo không thể chịu nổi!

                                                  Hà Nội 7 - 2020

                                                       Đ - H