NGUYỄN TRỌNG HOÀN BỐC THƠM NGUYỄN KHOA ĐIỂM
Đỗ Hoàng
Gian hùng
như Tào Tháo nhưng văn thơ hay, người đời vẫn truyền tụng. Nguyễn Khoa Điềm
không được như Tào Tháo, nhưng ma lanh quỷ quyệt không kém. Ông ta mắc đại trọng
tôi man khai lý lịch (một tội danh được ghi vào phần cuối cam kết khi khai lý lịch),
giả mạo mình là Đảng viên của Đảng Cộng sản Việt Nam để luồn sâu leo cao, làm đến
Uỷ viên Bộ Chính trị Đảng Cộng sản việt Nam coi về Tư tưởng - Văn hoá. Trong tù thì khai báo cơ sở Cách mạng,
dẩm cờ Tổ quốc, xé ảnh Hồ Chí Minh - Lãnh tụ Cộng sản Việt Nam. Con người như
thế thì làm sao có thơ hay!
Khi Điềm
đương chức thì không biết cơ man nhà văn, nhà báo thổi kèn, khen đến cục cứt Điềm
cũng hay. Rồi không biết cơ man báo chí in bài vở, xin in. Có tờ kinh tế không
dính dáng đến văn chương cũng xin in thơ Điềm để ngửi mùi thơm của cụ Thượng!
Khi Điềm bị tố
cáo man khai lý lịch Đảng về hưu nửa chừng thì đám ton hót cũng vắng hẳn. Nay lại
nảy nòi ra ông Nguyễn Trọng Hoàn bốc thơm Nguyễn Khoa Điềm: “Đọc chậm Nguyễn
Khoa Điềm” in trên báo Văn nghệ số tết Kỷ Hợi (2019)
Phần lớn thơ
Nguyễn Trọng Hoàn trích để bình là thơ dở, nó vừa hô khẩu hiệu, sáo rỗng, nhạt nhẽo, xơ cứng, tù mù, lấp lững, chung
chung…của kẻ viết lấy được “đoái công chuộc tội”.
Thời điểm Nguyễn
Khoa Điềm viết “Mặt đường khát vọng”, “Đất ngoại ô”…là sau thời điểm Điềm bị tổ
chức Đảng đưa về lao động ở trại sản xuất A Cơi. Ông Nguyễn Cúc (giải phóng Huế
năm 1975 làm giám đốc Đài truyền hình Huế) phụ trách báo Tiền tuyến bảo lãnh
xin về.
Thơ sáo và kể lể đơn giản thế này:
“Giữa mùa chiến đấu
Chúng con lên đường
Con gái con trai đội mũ tai bèo
Con gái con trai đều đi dép lốp
Quân phục xanh là Tổ quốc may
Tiếng cười là đồng đội dạy
Chúng con gọi phía sau là kỷ niệm
(Thưa mẹ con đi)
Thôi thời kháng
chiến trên chiến khu in đá để cổ động, người ta cho qua. Không ai bắt bẻ sơ sài
kể lể và sai. Tiếng cười cha mẹ không dạy sao? Chỉ đồng dội dạy tiếng cười mà đủ
à? Đồng đội thì ít nhất mười bảy tuổi mới nhập đoàn thể! Còn trẻ con một tuổi đã
biết cười, ba tuổi đã biết nói. Trẻ lên
ba cả nhà học nói mà.
Thế mà Nguyễn Trọng
Hoàn bốc thối:
“Với xúc cảm lắng đọng, giàu suy ngẫm của người trí thức
tham gia vào cuộc chiến đấu vì sự thống nhất Tổ quốc, những sáng tác đầu tiên
Nguyễn Khoa Điềm viết về chính tuổi trẻ của mình, viết về đồng đội và nhân dân
những tháng năm chiến tranh oanh liệt. Những câu thơ mộc mạc, hàm chứa một vẻ đẹp
giản dị, thiết tha, trong trẻo. Tiếng thơ cũng chính là tiếng long người chiến
sĩ, bình tĩnh, tự tin (!)
Thơ Nguyễn Khoa Điềm là thơ ồn ào, sáo rỗng, to tiếng, hát hò:
“Trong chiến tranh nay ai nói giùm ta
Những kỳ diệu như một mùa nước lớn
Mà trí tuệ riêng quá chừng bé bỏng
Trong cuộc chiến tranh xoay sóng gió bốn bề
Ôi những điều cần phải hát say mê
Là bài hát vô cùng Tổ quốc
(Gửi anh
Tường)
Những từ “kỳ diệu”, “hát”, say mê”, “vô cùng”… ồn ào, gào
thét giả vờ, lên gân bò của trái tim lạnh tanh máu cá!.
Đầy là chưa kể lập
luận sai của Nguyễn Khoa Điềm. Sao lại “Mà trí tuệ riêng quá chừng bé bỏng”.
Trí tuệ của ai? Trí tuệ riêng của địch cũng không bé bỏng. Trí tuệ của anh thì
được, chứ không thể nói trí tuệ chung chung.
Nguyễn Khoa Điềm
viết đã hô khẩu hiệu, Nguyễn Trọng Hoàn sau nửa thế kỷ yên bình còn gân cổ hít
thối Điềm, mà còn hô,hít khoẻ hơn, sáo rổng hơn, viết như học trò phổ thông: “Bài
hát về Tổ quốc chính là bài hát về niềm tin cách mạng, bài hát quyết tâm sắt đá
chiến thắng quân thù. Và nhà thơ đã thể hiện một cách tự nhiên kết lắng cội nguồn
sức mạnh của niềm tin ấy!”
Trong thơ, Nguyễn
Khoa Điềm cố lên gân, cố ra vẻ trí tuệ, cố ra vẻ suy ngẫm, cố ra vẽ định nghĩa…nhưng
càng cố, càng sai. Điều này đáng ra Nguyễn Trọng Hoàn phải chỉ ra cho tác giả
biết để sửa chữa. Đằng này Nguyễn Trọng Hoàn ùa vào khen lấy khen để để tác giả
sai một mình sai mười. Một là mình dốt, hai là mình nịnh thôi. Ba là hai cái cộng
lại!
Hai điều trên tôi đã dẫn, nay nói về việc sính “định
nghĩa” của Nguyễn Khoa Điềm.
Chuyện này tôi đã
viết khá kỹ ở bài “Cõi lặng” tập sách yếu
kém dưới trung bình , nay chỉ xin ngắn gọn.: “ Trong toán học có những phạm trù
không định nghĩa như: “điểm”, “mặt phẳng” mà chỉ mô tả. Trong văn chương cũng vậy.
“Tổ quốc”, “nhân dân”,”quê hương|”… làm sao định nghĩa và định nghĩa bao giờ
cho xong và dẫn đến nhiều hệ luỵ, sai trái.
“Đất là nơi anh đến trường
Nước là nơi em tắm
…
Đất là nơi con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc
Nước là nơi con cá ngư ông móng nước biển khơi
….
Đất là nơi Chim về
Nước là nơi Rồng ở…
Lạc Long Quân và Âu Cơ
Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng…”
Nếu kể thế đinh nghĩa này kéo đến vạn ngày:
-
đất là nơi ah đến
trường
-
nước là nơi em vệ
sinh mỗi sáng.
-
Đất là nơi anh đào
giao thông hào
-
Nước là rót vào bi
đông đưa cho bộ đội…
Kể bao giờ mới hết!
Nước là nơi em tắm bẩn như thế mới đẻ ra đồng bào ta ra
thế này!
Kể lể in tốn
giấy, tốn tờ, suy ngẫm, định nghĩa dài dòng văn tự, sai hết điều này đến điều nọ
thế mà Nguyễn Trọng Hoàn còn dẫn ông Tây mũi lõ bảo kê cho việc bốc thơm của
mình về Nguyễn Khoa Điềm:
“Có thể nói: Không chỉ là Đất nước được tượng hình, cắt
nghĩa bằng vị trí địa lý, bề dày truyền thống lịch sử và văn hoá mà hình tượng
Đất nước còn được sáng tạo bằng phương pháp liệt kê , cách sử dụng thủ pháp
song hành biểu thị cặp phạm trù – hình ảnh (Anh và Em – Đất và Nước), lối cấu
trúc mượn tương phản để phản ảnh sự tương đồng, chất giọng tráng ca, đặc biệt
là việc sử dụng với tần suất rất cao thủ pháp liên văn bản của tác giả - nói
như Kristeva (1984)- đã tạo ra một hình tượng có tính “đa bội, biến động, có khả
năng kiến tạo”. Trong trường ca này, hình tượng đó được kiến tạo từ tính phức
điệu của tư duy khái quát thành tư tưởng.”
Đúng là dậy mùi mắm
chuồn thối ngâm nước mưa lâu ngày!
Nguyễn Khoa Điềm
có lý lịch mờ ám, giả dối như vậy nên thơ Nguyễn Khoa Điềm nhiều bài, nhiều đoạn
nói lấp lững chung chung như:
: “Tôi rưng rung trong buổi đầu kết nạp” (Ghi ở Hồng trường)
Không biết kết nạp vào gì đây?
Đảng Cộng sản thì
không phải, hay kết nạp đoàn viên? Cũng không phải. Cái lấp lững, chung chung
này có từ thời mới về “đoái công chuộc tội” trên rừng A Lưới :
“Bạn thấy không cả nước đã lên đường
Tôi yêu quá những ngã đường gặp gỡ
Những đội ngũ. Những đường lên cửa mở
Những giá trị định hình trong sức gió ta đi”
Câu một thì quá chung chung. Cả nước lên đường từ thời
ngọn tầm vông, súng kíp, từ thời 34 chiến sĩ Xích Đỏ - trung đội võ trang tuyên
truyền do Võ Nguyên Giáp chỉ huy chứ đâu
đến năm 1964, 1965 cả nước mới lên đường. Câu hai “tôi yêu quá những ngã đường
gặp gỡ là câu giả tạo, lừa gái. Anh có yêu thật không? Có yêu thật người ta
cũng không nói trắng ra như vậy.
Câu ba, câu bốn ồn ào lại quá chung chung lại định
hình, lại sức gió… “Những giá trị định hình trong sức gió ta đi”.
Ban đọc hãy xem
Nguyễn Trọng Hoàn bôi son, trát phấn cho Nguyễn Khoa Điềm. Hoàn viêt: “Tất cả
các yếu tố thủ pháp nghệ thuật có tính tương hợp đó đã tạo nên một hiệu ứng tiếp
nhận đặc biêt thông qua những kết nối thẩm mỹ từ nhiều chiều liên tưởng, nhiều
biên độ cảm xúc khi đọc trường ca Mặt đường khát vọng nói chung và chương Đất
nước nói riêng… Không chỉ thế, trong trường ca còn nhiều câu thơ, đoạn thơ tác
giả viết bằng bút pháp giản đã đạt tới giá trị khái quát cao về tầm vóc lịch sử
của cuộc kháng chiến…”
Viết lấp lững
chung chung hời hợt như trên mà bình là khái quát về tầm vóc lịch của cuộc
kháng chiến thì phải kêu lên thời @: “Bó tay chấm com”!
Bốc thơm đoạn
trước chưa đủ thơm mùi, Nguyễn Trọng Hoàn bốc thơm tiếp giai đoạn sau của Nguyễn
Khoa Điềm.
“Nối tiếp mạch thơ sáng tác những năm chiến tranh, thơ
giai đoạn sau của Nguyễn Khoa Điềm càng
them cô động, giầu hình tượng “tâm hồn ta như cánh đồng xa khuất – lại xanh mầu
và mãi mãi âm vang” (Trên đường), và vẫn giữ nguyên chất giọng trầm tĩnh ấy:
“Ông ngã xuống như một người lao lực trên trái đất
Ngã xuống trên thớ đất mình mới lật lên
Không có nghĩa bóng ở đây
Bởi vì
Ông là Nguyên Hồng
Nhà văn Nguyên Hồng
Và ngoài cái đó
Ông chỉ còn là con người lao lực Nguyên Hồng.
(Kính tặng Nguyên Hồng)
Bài này viết cho ai mà chả được, nhà văn, nhà nông học,
nhà khoa học, nhà kinh tế…chỉ cần thay tên. Vị dụ viết về bác học Lương Định Của
“Ông ngã xuống như một người lao lực trên trái đất
Ngã xuống trên thớ đất mình mới lật lên
Không có nghĩa bóng ở đây
Bởi vì
Ông là Lường Đình Của
Nhà nông Lươnng Định Của
Và ngoài cái đó
Ông chỉ còn là con người lao lực Lương Định Của.
(Kính tặng Lương Định Của).
Thế thì còn gì là khắc hoạ chân dung.
Sau này Nguyễn Khoa Điềm viết về tướng Giáp, thủ tướng
Võ Văn Kiệt thay tên ông nào vào cũng được như tướng Chu Huy Mân, Hoàng Văn
Thái, Lê Trọng Tấn…, thủ tướng Phạm Văn Đồng,
Phan Văn Khải.
Giai đoạn sau
khi bị ông cậu ruột vợ tố cáo lên Tổng Bỉ thư, Ban Chấp hành Trng Đảng Cộng sán
Việt Nam Nguyễn Khoa Điềm trước năm 1975 không phải Đảng viên Cộng sản là kẻ bị
cô lập chính trị, đối tượng nghi vấn của Cách mạng, Nguyễn Khoa Điềm buộc nghỉ
hưu trước tuổi. Thời này, Nguyễn Khoa Điềm
toàn viết Vô lối (Một loại quái thai trong sáng tác thơ Việt của nhiều người)
không tình cảm, chí là sự hậm hức, uất ức hối tiếc phải rời bỏ vị trí cao sang,
đang hái ra vàng ra bạc. Nhưng Nguyễn Trọng Hoạn vẫn “con vịt hai chân”. “Sau nhiều
trải nghiệm, trở lại xứ Huế, xứ thơ, trong bài Cõi lặng, nhà thơ đúc kết:
Cõi lặng. Anh soi thấy mặt mình
Với nỗi buồn trong sạch
Cõi lặng . Không tiến động nào khác
Tiếng đập trái tim anh
.
Cõi lặng. Tôi vượt qua ghềnh thác
Đến những miền trong xanh.”
Nguyễn Khoa Điềm làm sao có nỗi buồn trong sạch? Hai
câu này là hai câu dở nhất thế giới ở mức sáo rỗng, vờ vịt:
“Người ơi, tôi yêu người tha thiết
Tôi sống với người , chết vì người”
Bài dịch ra thơ Việt:
CÕI LẶNG
Cõi lặng anh soi thật mình
Nỗi buồn trong sạch trắng trinh ở đời
Cõi lặng không tiếng nào rơi
Tiếng tim anh đập muôn đời nào yên
Yêu người tha thiết, thiêng liêng
Nguyện cùng sống chết đảo điên vì người
Cõi lặng ghềnh thác vượt rồi
Đến miền trong sạch tuyệt vời xanh trong”
(Đỗ Hoàng)
Nguyễn Khoa Điềm viết chi cũng dây cà ra dây muống, kể
lể con cà con kê, suy tư tơ lơ mơ, định nghĩa lung tung, tình thơ thì nhạt nhẽo,
vô cảm. Cả mấy trường ca kéo dài của Nguyễn Khoa Điềm không bằng cái móng chân hai
câu sau của vua Trần Nhân Tông:
Tức sự
Xã tắc lưỡng hồi lao thạch mã,
Sơn hà thiên cổ điện kim âu.
(Xã tắc hai lần bon ngựa đá
Non sông muôn thuở vững âu vàng )- (Đỗ Hoàng dịch thơ)
Con người chính trị của Nguyễn Khoa Điềm đã
chết, tầm thơ Nguyễn Khoa Điềm chỉ báo liếp cũng đã chết. Nguyễn Trọng Hoàn lật
lên để bốc thơm thì mùi khắm của nó càng vùng dậy vẩy lên cao!
Hà Nội 8 – 2 – 2019
Đ - H
NGUYỄN TRỌNG HOÀN BỐC THƠM
NGUYỄN KHOA ĐIỂM
Đỗ Hoàng
Gian hùng
như Tào Tháo nhưng văn thơ hay, người đời vẫn truyền tụng. Nguyễn Khoa Điềm
không được như Tào Tháo, nhưng ma lanh quỷ quyệt không kém. Ông ta mắc đại trọng
tôi man khai lý lịch (một tội danh được ghi vào phần cuối cam kết khi khai lý lịch),
giả mạo mình là Đảng viên của Đảng Cộng sản Việt Nam để luồn sâu leo cao, làm đến
Uỷ viên Bộ Chính trị Đảng Cộng sản việt Nam coi về Tư tưởng - Văn hoá. Trong tù thì khai báo cơ sở Cách mạng,
dẩm cờ Tổ quốc, xé ảnh Hồ Chí Minh - Lãnh tụ Cộng sản Việt Nam. Con người như
thế thì làm sao có thơ hay!
Khi Điềm
đương chức thì không biết cơ man nhà văn, nhà báo thổi kèn, khen đến cục cứt Điềm
cũng hay. Rồi không biết cơ man báo chí in bài vở, xin in. Có tờ kinh tế không
dính dáng đến văn chương cũng xin in thơ Điềm để ngửi mùi thơm của cụ Thượng!
Khi Điềm bị tố
cáo man khai lý lịch Đảng về hưu nửa chừng thì đám ton hót cũng vắng hẳn. Nay lại
nảy nòi ra ông Nguyễn Trọng Hoàn bốc thơm Nguyễn Khoa Điềm: “Đọc chậm Nguyễn
Khoa Điềm” in trên báo Văn nghệ số tết Kỷ Hợi (2019)
Phần lớn thơ
Nguyễn Trọng Hoàn trích để bình là thơ dở, nó vừa hô khẩu hiệu, sáo rỗng, nhạt nhẽo, xơ cứng, tù mù, lấp lững, chung
chung…của kẻ viết lấy được “đoái công chuộc tội”.
Thời điểm Nguyễn
Khoa Điềm viết “Mặt đường khát vọng”, “Đất ngoại ô”…là sau thời điểm Điềm bị tổ
chức Đảng đưa về lao động ở trại sản xuất A Cơi. Ông Nguyễn Cúc (giải phóng Huế
năm 1975 làm giám đốc Đài truyền hình Huế) phụ trách báo Tiền tuyến bảo lãnh
xin về.
Thơ sáo và kể lể đơn giản thế này:
“Giữa mùa chiến đấu
Chúng con lên đường
Con gái con trai đội mũ tai bèo
Con gái con trai đều đi dép lốp
Quân phục xanh là Tổ quốc may
Tiếng cười là đồng đội dạy
Chúng con gọi phía sau là kỷ niệm
(Thưa mẹ con đi)
Thôi thời kháng
chiến trên chiến khu in đá để cổ động, người ta cho qua. Không ai bắt bẻ sơ sài
kể lể và sai. Tiếng cười cha mẹ không dạy sao? Chỉ đồng dội dạy tiếng cười mà đủ
à? Đồng đội thì ít nhất mười bảy tuổi mới nhập đoàn thể! Còn trẻ con một tuổi đã
biết cười, ba tuổi đã biết nói. Trẻ lên
ba cả nhà học nói mà.
Thế mà Nguyễn Trọng
Hoàn bốc thối:
“Với xúc cảm lắng đọng, giàu suy ngẫm của người trí thức
tham gia vào cuộc chiến đấu vì sự thống nhất Tổ quốc, những sáng tác đầu tiên
Nguyễn Khoa Điềm viết về chính tuổi trẻ của mình, viết về đồng đội và nhân dân
những tháng năm chiến tranh oanh liệt. Những câu thơ mộc mạc, hàm chứa một vẻ đẹp
giản dị, thiết tha, trong trẻo. Tiếng thơ cũng chính là tiếng long người chiến
sĩ, bình tĩnh, tự tin (!)
Thơ Nguyễn Khoa Điềm là thơ ồn ào, sáo rỗng, to tiếng, hát hò:
“Trong chiến tranh nay ai nói giùm ta
Những kỳ diệu như một mùa nước lớn
Mà trí tuệ riêng quá chừng bé bỏng
Trong cuộc chiến tranh xoay sóng gió bốn bề
Ôi những điều cần phải hát say mê
Là bài hát vô cùng Tổ quốc
(Gửi anh
Tường)
Những từ “kỳ diệu”, “hát”, say mê”, “vô cùng”… ồn ào, gào
thét giả vờ, lên gân bò của trái tim lạnh tanh máu cá!.
Đầy là chưa kể lập
luận sai của Nguyễn Khoa Điềm. Sao lại “Mà trí tuệ riêng quá chừng bé bỏng”.
Trí tuệ của ai? Trí tuệ riêng của địch cũng không bé bỏng. Trí tuệ của anh thì
được, chứ không thể nói trí tuệ chung chung.
Nguyễn Khoa Điềm
viết đã hô khẩu hiệu, Nguyễn Trọng Hoàn sau nửa thế kỷ yên bình còn gân cổ hít
thối Điềm, mà còn hô,hít khoẻ hơn, sáo rổng hơn, viết như học trò phổ thông: “Bài
hát về Tổ quốc chính là bài hát về niềm tin cách mạng, bài hát quyết tâm sắt đá
chiến thắng quân thù. Và nhà thơ đã thể hiện một cách tự nhiên kết lắng cội nguồn
sức mạnh của niềm tin ấy!”
Trong thơ, Nguyễn
Khoa Điềm cố lên gân, cố ra vẻ trí tuệ, cố ra vẻ suy ngẫm, cố ra vẽ định nghĩa…nhưng
càng cố, càng sai. Điều này đáng ra Nguyễn Trọng Hoàn phải chỉ ra cho tác giả
biết để sửa chữa. Đằng này Nguyễn Trọng Hoàn ùa vào khen lấy khen để để tác giả
sai một mình sai mười. Một là mình dốt, hai là mình nịnh thôi. Ba là hai cái cộng
lại!
Hai điều trên tôi đã dẫn, nay nói về việc sính “định
nghĩa” của Nguyễn Khoa Điềm.
Chuyện này tôi đã
viết khá kỹ ở bài “Cõi lặng” tập sách yếu
kém dưới trung bình , nay chỉ xin ngắn gọn.: “ Trong toán học có những phạm trù
không định nghĩa như: “điểm”, “mặt phẳng” mà chỉ mô tả. Trong văn chương cũng vậy.
“Tổ quốc”, “nhân dân”,”quê hương|”… làm sao định nghĩa và định nghĩa bao giờ
cho xong và dẫn đến nhiều hệ luỵ, sai trái.
“Đất là nơi anh đến trường
Nước là nơi em tắm
…
Đất là nơi con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc
Nước là nơi con cá ngư ông móng nước biển khơi
….
Đất là nơi Chim về
Nước là nơi Rồng ở…
Lạc Long Quân và Âu Cơ
Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng…”
Nếu kể thế đinh nghĩa này kéo đến vạn ngày:
-
đất là nơi ah đến
trường
-
nước là nơi em vệ
sinh mỗi sáng.
-
Đất là nơi anh đào
giao thông hào
-
Nước là rót vào bi
đông đưa cho bộ đội…
Kể bao giờ mới hết!
Nước là nơi em tắm bẩn như thế mới đẻ ra đồng bào ta ra
thế này!
Kể lể in tốn
giấy, tốn tờ, suy ngẫm, định nghĩa dài dòng văn tự, sai hết điều này đến điều nọ
thế mà Nguyễn Trọng Hoàn còn dẫn ông Tây mũi lõ bảo kê cho việc bốc thơm của
mình về Nguyễn Khoa Điềm:
“Có thể nói: Không chỉ là Đất nước được tượng hình, cắt
nghĩa bằng vị trí địa lý, bề dày truyền thống lịch sử và văn hoá mà hình tượng
Đất nước còn được sáng tạo bằng phương pháp liệt kê , cách sử dụng thủ pháp
song hành biểu thị cặp phạm trù – hình ảnh (Anh và Em – Đất và Nước), lối cấu
trúc mượn tương phản để phản ảnh sự tương đồng, chất giọng tráng ca, đặc biệt
là việc sử dụng với tần suất rất cao thủ pháp liên văn bản của tác giả - nói
như Kristeva (1984)- đã tạo ra một hình tượng có tính “đa bội, biến động, có khả
năng kiến tạo”. Trong trường ca này, hình tượng đó được kiến tạo từ tính phức
điệu của tư duy khái quát thành tư tưởng.”
Đúng là dậy mùi mắm
chuồn thối ngâm nước mưa lâu ngày!
Nguyễn Khoa Điềm
có lý lịch mờ ám, giả dối như vậy nên thơ Nguyễn Khoa Điềm nhiều bài, nhiều đoạn
nói lấp lững chung chung như:
: “Tôi rưng rung trong buổi đầu kết nạp” (Ghi ở Hồng trường)
Không biết kết nạp vào gì đây?
Đảng Cộng sản thì
không phải, hay kết nạp đoàn viên? Cũng không phải. Cái lấp lững, chung chung
này có từ thời mới về “đoái công chuộc tội” trên rừng A Lưới :
“Bạn thấy không cả nước đã lên đường
Tôi yêu quá những ngã đường gặp gỡ
Những đội ngũ. Những đường lên cửa mở
Những giá trị định hình trong sức gió ta đi”
Câu một thì quá chung chung. Cả nước lên đường từ thời
ngọn tầm vông, súng kíp, từ thời 34 chiến sĩ Xích Đỏ - trung đội võ trang tuyên
truyền do Võ Nguyên Giáp chỉ huy chứ đâu
đến năm 1964, 1965 cả nước mới lên đường. Câu hai “tôi yêu quá những ngã đường
gặp gỡ là câu giả tạo, lừa gái. Anh có yêu thật không? Có yêu thật người ta
cũng không nói trắng ra như vậy.
Câu ba, câu bốn ồn ào lại quá chung chung lại định
hình, lại sức gió… “Những giá trị định hình trong sức gió ta đi”.
Ban đọc hãy xem
Nguyễn Trọng Hoàn bôi son, trát phấn cho Nguyễn Khoa Điềm. Hoàn viêt: “Tất cả
các yếu tố thủ pháp nghệ thuật có tính tương hợp đó đã tạo nên một hiệu ứng tiếp
nhận đặc biêt thông qua những kết nối thẩm mỹ từ nhiều chiều liên tưởng, nhiều
biên độ cảm xúc khi đọc trường ca Mặt đường khát vọng nói chung và chương Đất
nước nói riêng… Không chỉ thế, trong trường ca còn nhiều câu thơ, đoạn thơ tác
giả viết bằng bút pháp giản đã đạt tới giá trị khái quát cao về tầm vóc lịch sử
của cuộc kháng chiến…”
Viết lấp lững
chung chung hời hợt như trên mà bình là khái quát về tầm vóc lịch của cuộc
kháng chiến thì phải kêu lên thời @: “Bó tay chấm com”!
Bốc thơm đoạn
trước chưa đủ thơm mùi, Nguyễn Trọng Hoàn bốc thơm tiếp giai đoạn sau của Nguyễn
Khoa Điềm.
“Nối tiếp mạch thơ sáng tác những năm chiến tranh, thơ
giai đoạn sau của Nguyễn Khoa Điềm càng
them cô động, giầu hình tượng “tâm hồn ta như cánh đồng xa khuất – lại xanh mầu
và mãi mãi âm vang” (Trên đường), và vẫn giữ nguyên chất giọng trầm tĩnh ấy:
“Ông ngã xuống như một người lao lực trên trái đất
Ngã xuống trên thớ đất mình mới lật lên
Không có nghĩa bóng ở đây
Bởi vì
Ông là Nguyên Hồng
Nhà văn Nguyên Hồng
Và ngoài cái đó
Ông chỉ còn là con người lao lực Nguyên Hồng.
(Kính tặng Nguyên Hồng)
Bài này viết cho ai mà chả được, nhà văn, nhà nông học,
nhà khoa học, nhà kinh tế…chỉ cần thay tên. Vị dụ viết về bác học Lương Định Của
“Ông ngã xuống như một người lao lực trên trái đất
Ngã xuống trên thớ đất mình mới lật lên
Không có nghĩa bóng ở đây
Bởi vì
Ông là Lường Đình Của
Nhà nông Lươnng Định Của
Và ngoài cái đó
Ông chỉ còn là con người lao lực Lương Định Của.
(Kính tặng Lương Định Của).
Thế thì còn gì là khắc hoạ chân dung.
Sau này Nguyễn Khoa Điềm viết về tướng Giáp, thủ tướng
Võ Văn Kiệt thay tên ông nào vào cũng được như tướng Chu Huy Mân, Hoàng Văn
Thái, Lê Trọng Tấn…, thủ tướng Phạm Văn Đồng,
Phan Văn Khải.
Giai đoạn sau
khi bị ông cậu ruột vợ tố cáo lên Tổng Bỉ thư, Ban Chấp hành Trng Đảng Cộng sán
Việt Nam Nguyễn Khoa Điềm trước năm 1975 không phải Đảng viên Cộng sản là kẻ bị
cô lập chính trị, đối tượng nghi vấn của Cách mạng, Nguyễn Khoa Điềm buộc nghỉ
hưu trước tuổi. Thời này, Nguyễn Khoa Điềm
toàn viết Vô lối (Một loại quái thai trong sáng tác thơ Việt của nhiều người)
không tình cảm, chí là sự hậm hức, uất ức hối tiếc phải rời bỏ vị trí cao sang,
đang hái ra vàng ra bạc. Nhưng Nguyễn Trọng Hoạn vẫn “con vịt hai chân”. “Sau nhiều
trải nghiệm, trở lại xứ Huế, xứ thơ, trong bài Cõi lặng, nhà thơ đúc kết:
Cõi lặng. Anh soi thấy mặt mình
Với nỗi buồn trong sạch
Cõi lặng . Không tiến động nào khác
Tiếng đập trái tim anh
.
Cõi lặng. Tôi vượt qua ghềnh thác
Đến những miền trong xanh.”
Nguyễn Khoa Điềm làm sao có nỗi buồn trong sạch? Hai
câu này là hai câu dở nhất thế giới ở mức sáo rỗng, vờ vịt:
“Người ơi, tôi yêu người tha thiết
Tôi sống với người , chết vì người”
Bài dịch ra thơ Việt:
CÕI LẶNG
Cõi lặng anh soi thật mình
Nỗi buồn trong sạch trắng trinh ở đời
Cõi lặng không tiếng nào rơi
Tiếng tim anh đập muôn đời nào yên
Yêu người tha thiết, thiêng liêng
Nguyện cùng sống chết đảo điên vì người
Cõi lặng ghềnh thác vượt rồi
Đến miền trong sạch tuyệt vời xanh trong”
(Đỗ Hoàng)
Nguyễn Khoa Điềm viết chi cũng dây cà ra dây muống, kể
lể con cà con kê, suy tư tơ lơ mơ, định nghĩa lung tung, tình thơ thì nhạt nhẽo,
vô cảm. Cả mấy trường ca kéo dài của Nguyễn Khoa Điềm không bằng cái móng chân hai
câu sau của vua Trần Nhân Tông:
Tức sự
Xã tắc lưỡng hồi lao thạch mã,
Sơn hà thiên cổ điện kim âu.
(Xã tắc hai lần bon ngựa đá
Non sông muôn thuở vững âu vàng )- (Đỗ Hoàng dịch thơ)
Con người chính trị của Nguyễn Khoa Điềm đã
chết, tầm thơ Nguyễn Khoa Điềm chỉ báo liếp cũng đã chết. Nguyễn Trọng Hoàn lật
lên để bốc thơm thì mùi khắm của nó càng vùng dậy vẩy lên cao!
Hà Nội 8 – 2 – 2019
Đ - H
