Có một Đỗ Hoàng

Có một Đỗ Hoàng

Cập nhật lúc 09:55, Thứ sáu, 15/02/2013 (GMT+7)

print 

(Thanh tra) - Đỗ Hoàng đã lao tâm khổ tứ, toàn tâm toàn ý cho việc dịch, chú thích, giải nghĩa cho Kiều Thơ. 6.122 câu thơ lục bát được sáng tạo, nhiều câu cũng ngân nga bay bổng không khác gì câu Kiều là một thành công lớn, đột phá trong làng thơ Việt. Tác phẩm xứng đáng là tư liệu rất cần cho công tác nghiên cứu, giảng dạy trong nhà trường.

Nhà thơ Đỗ Hoàng

1. Lãng mạn số một

Làng văn, làng thơ, làng dịch, ai cũng biết ông. Trước hết, là có tài biện bác. Thông kinh, thông sử, cái gì gắn với văn thơ là tìm tòi, là thuộc, là dịch, dịch không được là… diệt! Bạn bè, thủ trưởng, tuổi tác, trai gái không thành vấn đề. Ai cũng có thể khen, cũng có thể chê. Trước khi say có thể khen, sau khi say có thể chê… Được cái, dân văn chương, bỏ qua tất cả, cốt là có chút tài. Văn chương là định mệnh. Không có lãng mạn, tài cũng vứt! Hôm trước… mắng tổng biên tập một tạp chí, nghe cứ như đang mổ bò; hôm sau: Anh cho em về cộng tác… OK!

Ngày trước, Xuân Diệu cũng cho mình là nhất: “Ta là một, là riêng, là thứ nhất”. Nay, thêm Đỗ Hoàng, hay Đỗ Thi, Đỗ Cử... nữa thì làng thơ Việt vẫn cứ là làng thơ Việt! Có tái tạo được gì đâu, có xoay chuyển được thần sầu, thần say gì đâu? Nhân quần vẫn phải vã mồ hôi cày cấy, chăn nuôi, lên rừng hái củi, ra biển đánh cá, lặn mò ngao cua, hàng quán vẫn phải mở suốt ngày đêm, vào cơ quan Nhà nước vẫn như vào cửa quan…

Thơ làm mãi mà nhà máy không thấy mọc, dọc biển không thấy yên bình… Suốt ngày, đọc thơ cho nhau nghe, tán tụng nhau lên tận mây xanh, rồi gửi thơ, in thơ, phát thơ... cứ như phát lộc! Dùng thơ tán gái thì cứ như có phép tiên. Câu nào cũng tình tứ, bát ngát cỏ hoa, dựng sẵn thiên đường cho em, mãi vì em… Trong tình yêu thì rất mạnh mẽ, có hiệu quả:  Xuân Diệu và nhiều nhà thơ lãng mạn khác phải gọi Đỗ Hoàng bằng… cụ. Ông Đỗ này, cả thực tế, thực tiễn đều có pha chút lãng mạn. Trong công việc, thì giống nhiều vị văn chương khác thường ham vui, quên sự nghiệp, “quên hết lời em dặn dò” là đương nhiên…

2. Định đứng lên vai Đại thi hào

Đó là bạn bè lúc vui, trong cuộc rượu, tán thế!

Những nhà thơ Việt, có vai, có vế, sểnh ra, có câu thơ nào, bài thơ nào chưa vừa ý Đỗ Hoàng là ông “dịch” ra ngay “bằng tiếng Việt” theo giọng thơ Đỗ Hoàng. Thật Đỗ Phủ, Lý Bạch có tái sinh cũng phải… lắc đầu. Vì có nhà thơ lão luyện đã khẳng định: Thơ là nhạc, là hoạ, là chạm khắc theo một cách riêng! Và, “ vần hay không tôi vẫn coi là thứ yếu, nhưng vắng âm thanh réo rắt đố thành thơ” (Sóng Hồng). Như vậy, sáng tạo thơ, văn, nhạc, hoạ là sáng tạo riêng, hàng độc, không ai có thể thay thế.

Nhưng, việc “dịch” thơ Việt ra thơ… Việt của Đỗ Hoàng có tác dụng cảnh tỉnh những kẻ “tập tọng” làm thơ, thích nổi danh. Và, kể cả những “trưởng giả” trong làng thơ có khi cũng phải giật mình, vì ý tứ, vì ngôn từ trong thơ, nếu chểnh mảng, sơ suất mà có kẻ chọc ngoáy, “báo cáo” Đỗ Hoàng để “dịch” ra thơ… Việt là toi đời! Thơ Đỗ Hoàng vì thế càng nổi danh.

Nhưng, nổi danh nhất có lẽ là việc dịch lại Truyện Kiều. Gặp Đỗ Hoàng tôi hỏi:

- Ông có ý định ấy thật sao?

+ Thì tôi đã điện thoại nói với anh là sách in sắp xong rồi mà. 6.122 câu thơ lục bát, sách in độ gần 400 trang. Hay lắm! Anh đọc là mê ngay!

- Thế dịch thêm để làm gì? Nhân loại đã có một Truyện Kiều của Đại thi hào Nguyễn Du, năm 1965, cụ đã được tôn vinh Danh nhân Văn hoá Thế giới!

+ Ồ, tôi phải công phu lắm anh ơi! Phải bò ra quên ăn, quên ngủ mất gần 2 năm trời để dịch toàn văn Kim Vân Kiều truyện, bản gốc chữ Hán ra thơ lục bát Việt Nam… không bỏ sót một câu nào.

Quả là dân Toán đi học Văn, làm thơ. Nhiều người nói với tôi: Chê trách Đỗ Hoàng làm cái việc “đội đá, vá trời”. Nguyễn Du đã rất thiên tài khi gom toàn bộ cốt truyện Kim Vân Kiều của Thanh Tâm tài nhân bên Trung Quốc từ xưa và phóng tác, chuyển hoá hoàn toàn thành Truyện Kiều bất hủ. “Truyện Kiều còn thì nước Nam còn”! Các học giả Việt Nam cách đây gần 100 năm đã không ngớt lời ngợi ca.

“Những câu Kiều ngân nga đưa cuộc đời bay bổng”(Lê Đạt) đã thấm vào máu thịt, tâm hồn người dân Việt. Cho nên, khi thông tin Đỗ Hoàng dịch lại Truyện Kiều làm chấn động dư luận, đại đa số học sinh và thầy giáo rất quan tâm đến sự kiện này. Các nhà quản lý hỏi nhau và vỡ nhẽ ra: Đỗ Hoàng dịch hết Kim Vân Kiều truyện đến từng câu, chữ, chi tiết, kể cả thơ viết trên cây, trên đá của Kiều, của Kim Trọng, Thuý Vân, Thúc Sinh… thành một loại tư liệu bằng thơ, dễ đọc, dễ nhớ, dễ minh hoạ cho Truyện Kiều của Nguyễn Du và cho tài năng, tuyệt bút của Đại thi hào thì càng tốt chứ sao?

Đỗ Hoàng đã lao tâm khổ tứ, toàn tâm toàn ý cho việc dịch, chú thích, giải nghĩa cho Kiều Thơ. 6.122 câu thơ lục bát được sáng tạo, nhiều câu cũng ngân nga bay bổng không khác gì câu Kiều là một thành công lớn, đột phá trong làng thơ Việt. Tác phẩm xứng đáng là tư liệu rất cần cho công tác nghiên cứu, giảng dạy trong nhà trường.

Nhưng, chắc khi sáng tạo ra Kiều Thơ, Đỗ Hoàng, vốn coi thường danh lợi, không định như mấy ông bạn thơ thường đùa: Đứng trên vai Đại thi hào để được cao hơn?

Hoàng Trí