ĐỖ HOÀNG NHÀ CÁCH TÂN THƠ

 

           ĐỖ HOÀNG NHÀ CÁCH TÂN THƠ

 Đỗ Hoàng người cách tân (làm mới) Thơ:  nội dung và hình thức đầu thập kỉ 70 thế kỉ trước

Lts: Ngay từ đầu thập kỉ 70 thế kỉ trước, Quảng Bình là một trong những nôi văn học có những nhà thơ cách tân hàng đầu: Hà Nhật, Trần Nhật Thu, Hải Bằng, Xích Bích, Lê Thị Mây..Số anh chị em lớp sau Đỗ Hoàng, Hải Kỳ, Hoàng Vũ Thuật, Hồng Thế, Nguyễn Nguyên, Thái Khắc Nguyễn, Phạm Hữu Xướng...cũng học hỏi theo nên có những tìm tòi đổi mới đáng ghi nhận.

   Riêng Đỗ Hoàng đã mang lửa cách tân ấy vào chiến trường viết nên nhiều thi phẩm "đi trước " thời đại. Xin giới thiệu chùm thơ đổi mới của ông!

                         vannghecuocsong.com

           

                    TÂM SỰ NGƯỜI LÍNH

 

Tòng quân lữ thứ tằng kinh chiến,

Thuyết đáo nam chinh các tự sầu

(Lính già từng trải mùi chinh chiến,

 Nghe đánh về Nam hết cả hồn!)

   Nguyễn Trung Ngạn - Đỗ Hoàng dịch

 

 

khi trái tim con người đã biết yêu thương,

đã biết phân biệt đâu là lẽ phải,

thì lúc đớ người ta phải chịu những gì tưởng như không chịu nổi,

của những thế kỷ chiến tranh bạo tàn trên mặt đất sinh ra!

 

tuổi thành niên năm tháng trôi đi,

bộ quân phục bạc phai màu nắng cháy,

mọi khổ đau đều bắt nguồn từ nơi ấy,

buổi chiều nhàu trên những dải rừng hoang…

 

ngày dài lãng quên theo nẻo, lối hành quân,

đêm co quắp với đội hình đánh giặc.

lính truyền cho nhau những tin kín mật,

chung lưng khi gặp quân thù!

 

 

đã vào lính rồi,

người ta ít nói đến ước mơ,

kỉ niệm cũng phai dần theo khói lửa,

cái riêng kia nhiều khi không biết nữa,

mải mê công việc quên người!

 

thiên nhiên đổi mùa, mưa ngàn nắng nôi,

da dẻ thay màu,

người thay suy nghĩ!

đời lính tập làm quen với đói khổ,

làm quen với cái chết thường ngày.

 

thời gian trôi đi cũng chẳng ai hay?

Không có khái niệm thì giờ nơi chiến trường hoang dã.

khoảng thời gian vụt trôi qua đó,

nhẩm tính ra cũng mấy vạn năm rồi!

 

khi trái tim con người đã biết yêu thương,

là khi trái tim con người từng biết khổ đau,

vì những niềm vui,

vì những ký ức ban đầu trổi dậy,

vì những gì quý mến nhất trên đời tàn lụi!

trong cuộc trường chinh khò gặp lại một lần!

Tâm sự người lính

 

người lính sống nhiều với nỗi gian truân,

với bao nghĩ suy,

với bao dằn vặt!

nỗi đắng cay điên cuồng,

nỗi thâm gan uất ức.

mà cuộc đời không để để cho yên!

 

không thể đi tìm một sự thật lãng quên,

không thể sống tách mình ra ngoài quân ngũ.

kỷ luật nhà binh vẫn làm khốn khổ,

- lòng tự do khao khát của con người!

 

người lính đi nhiều qua trăm nơi.

họ biết được nỗi đau của đời họ đang sống.

họ biết lắm kẻ gào lên

rồi im lặng,

triền miên trong suy nghĩ lao lung.

 

ai là người tri kỷ của nỗi lòng họ,

có không?

hay chỉ kẻ đứng bên ngoài tán thưởng.

họ muốn tìm ra thực chất cuộc sống,

mà máu tim hồng của họ đang rơi!

 

bao cái chết của một thời xa xôi,

nay lại trở về trên giường bệnh,

cái chết bình thường cũng làm nên con tính,

để loài người phải suy nghĩ hôm nay!

 

sống sót qua cuộc chiến tranh này còn lại là ai?

bụi chiến trường trên ngã đường chưa lắng đọng.

người lính ngã mũ ra,

trời cao đất rộng.

tưởng niệm hồn người quá cố năm xưa!

chiến tranh khốc tàn,

kẻ chết,

người lưa!

qua khói lửa bây giờ dừng lại.

nơi bờ tre có bàn tay run rẫy

của mẹ già khóc đón con về!

 

chiến tranh đã đi qua

chiến tranh là thế kia!

cái chết cũng bình thường như mạng kiến.

nhiều chứng nan y làm cho con người trống rỗng.

phần yêu thương nay đã mất đi rồi!

phút giây trở về

đổi lấy đời trai,

họ mệt mỏi ê chề như năm tháng.

mẹ hiền đón anh,

một người trọng bệnh.

qua vạn năm chưa ai chữa cho lành!

 

bây giờ anh không muốn tìm về người thân,

bỡi sức lực trong anh đã kiệt.

tuổi yêu đương ngày xưa đánh mất,

trái tim vết chém u bầm!

 

phía quê nhà không một ánh lửa thắp lên.

bom đạn xáo trộn cày sông bến.

người lính tần ngần như kẻ chưa hồi sinh sự sống,

nhìn tầng mây ngơ ngác giữa trời quê.

 

chiến tranh,

chiến tranh

là thế kia!

 

lứa tuổi yêu đương không còn mơ ước.

khi biết kẻ làm ra điều ác,

là khi anh đã ma dại, thân tàn!

 

nghìn năm qua nhân loại đã căm hờn.

bao cảnh chiến tranh vô nghĩa lý,

nghìn năm nay loài người xâu xé,

nghìn năm sau nhân loại vẫn lên án cuộc những chiến tranh này!

 

chiến tranh chẳng đem lại cho con người lợi ích nào đâu.

chỉ cái chết đè lên đầu, lên cổ.

bao đói rét dồn về người cùng khổ,

bao bất công phải ôm hận nghìn năm!

 

chỉ một nhúm người làm giàu trong chiến tranh,

chỉ một nhùm người nuôi sống đời mình

bằng máu đồng loại chảy.

chỉ một nhúm người ấy

xui cả tỷ người chém giết lẫn nhau!

 

được sống sót trở về trong khoảng vắng cô đơn.

đồng đội chết còn ai bât giờ nữa?

lạ lùng lắm dù đứng nơi xứ sở,

có mẹ già run rẩy đón con xa!

 

người lính thân tàn như một vật vô tri,

người ta nhìn vào anh lạ lắm

- đấy giá trị của người trai chinh chiến!

đổi lấy gì khi anh trở về đây?

 

người lính u buồn úp mặt vào hai bàn tay,

vết thương trong lòng máu túa.

giá anh như đồng đội anh không còn nữa,

sẽ yên hơn khi phải sống với thế gian này!

 

cuộc đời vẫn chưa hết đâu!

vạn người như anh hồn bay lưởng vưởng…

rồi sau này còn ai nhắc đến?

nỗi đau sâu kín của con người.

mà thế kỉ chiến tranh này đã tàn phái!

 

              

                                     Điểm chốt 176

                             Biên giới Việt – Lào

                                Tháng 9 năm 1973

                

 

 

                          LOÀI NGƯỜI

I

bao nhiêu triệu năm Tạo Hóa mới sinh ra được chữ Người.

bao nhiêu triệu năm Tạo Hóa mới cho Ta niềm kiêu hãnh của loài vật thông minh bậc nhất.

bao nhiêu triệu năm niềm kiêu hãnh không một loài nào cướp mất

xuyên qua ngàn thế kỷ xa xôi.

Bao nhiêu triệu năm ta mới có được chữ Người

     - dẫn ta tới những tình yêu kỳ lạ

     - dẫn Ta tới cái căm hờn nghiệt ngã

trên hành tinh này nửa trắng, nửa đen.

 

Ôi!

Ta đã tự hào với những niềm tin.

với những đam mê điên cuồng cỗ vũ.

Tâm sự người lính

 

với những tình thương rộn ràng ghê sợ

khi Ta đứng trên đỉnh núi muôn loài!

 

con Người

con Người

lúc đang bé thơ

đã  biết bắt kẻ khác loài về thần phục

đã biết gieo vào triệu năm sự chết

trong hang ngàn niên đại xa xưa.

con Người

con Người

với tiếng cười điển hình trên lớp thú

với tiếng cười biết làm nên tất cả

cuộc sống khác thường trên khắp hành tinh!

 

II

 

Ôi!

Ta đã mất lòng tin

Ta biết bắt đầu từ trong loài ta ở

Ta biết bắt đầu từ khi

Ta đứng trong loài Ta,

Ta nhìn rất rõ

sự thật đắng cay

 

 

sự thật đảo điên

sự thật ác tàn

ngự trị thế gian

loài vật người, loài vật thú!

 

sự thật thông minh

sự thật ngu sy man rợ

thế gian đầy những nỗi thương đau!

 

III

 

điển hình cho sự điên cuồng cấu xé lẫn nhau

điển hình cho sự thù hằn khủng khiếp

 

là sự thật

hàng tỉ Người bị giết

nguyên do loài vật Người gây ra

mấy ngàn đời

vạn thế kỷ trôi đi

loài Người cô đơn sống trong loạn lạc

 

loài Người cô đơn ở trong chết chóc

loài Người cô đơn không có đường ra!

loài Người thông minh

loài Người ngu sy!

để bạo chúa nghìn đời ngự trị

để những cuộc sát tàn vô nghĩa lý

như chứng nan y hoành hành mãi trên đời!

 

IV

 

trong cái chết thất kinh cũng có tiếng cười

trong cái chết thất kinh cũng có kẻ lấy làm hàng mua bán

trong cái chết thất kinh cũng có kẻ lấy làm mục đích sự sống

nhuộm đồng tiền bằng máu Người rơi!

 

loài Người ngu si

và lũ chù hôi

hàng niên đại đè lên mạng Người cùng khổ

hàng niên đại vạn kẻ lánh đi vì sợ

để ngợi ca cái ác điên cuồng!

 

 

bao nhà thơ mất hết lương tâm,

bao bọn báo bồi, văn bồi làm gián điệp

bao tác phẩm nghệ thuật biến thành biệt kích

cuộc đời này đánh đĩ với văn chương!

 

V

 

bọn thống trị lấy ác tàn để làm "trí nhân",

bọn xu thời lấy cúi luồn làm nơi thăng tiến

mục đích đời là gì?

                khi ác tàn cần đến,

chúng sẵn sàng bán hết lương tâm!

 

chỉ lấy một mẩu đời thôi,

có bao nỗi bất công

 

bao nỗi oán thù khủng khiếp

bao tai họa chùm lên đầu Người

bao oan nghiệt

hành tinh đói nghèo ly loạn đến nghìn sau!

 

chỉ lấy một mẩu đời thôi

                        có ai tính hết đâu

một phần triệu triệu lần cái ác

 

 

con Người

con Người

gớm ghiếc

 

bao triết gia coi khinh sự chết

bao nhà thơ ca ngợi cái điên cuồng

bao nhà văn bán đứng văn chương

bao chính khách phỉnh phờ

                     ngồi một nơi xui gào cổ vũ...

 

VI

 

chưa một nhà thống kê nào tính chính xác

cái ác tàn hôm nay, mai sau và quá khứ.

chưa một nhà nhân đạo nào nói hết

sự thật trắng đen

chưa có kẻ cầm quyền nào tự nhận

mình là lũ ác tàn

chưa có kẻ nào dám ngoảnh lại nhìn

đời mình trong lốt thú!

 

loài Người vỹ đại làm ra những điều

diệu kỳ trên trái đất

 

con Người cũng là kẻ bạo tàn bậc nhất

đau thương nghìn đời xưa

đau thương nghìn đời nay

và sau những thế kỉ xa xôi...

 

 

VII

 

không gian, thời gian vĩnh viễn kéo dài

 

 bao tai họa loài Người còn phải chịu

 

bao đau thương còn đẵng đeo mãi mãi

bao kẻ ác tàn đang sống phởn phơ

bao con Người lương thiện chết bơ vơ

bao nhiêu...

mà chữ Người lại chia đều cho mọi đứa?

 

biết bao giờ Ta được tin

                  được cầu mong hơn chút nữa?

loài Người xóa đi cái căm ghét thù hằn

loài Người xóa đi cái dai đẵng chiến tranh!

để cho con Người được nhìn trời cao, đất rộng

đem điều thiện trở về cuộc sống

 

mọi thù hằn, tàn ác sẽ tan đi!

cho trái đất không còn bị cắt chia

cho cuộc đời khồng còn ngu si, ác tàn bịp bợm

để chỉ có

con Người

con Người duy nhất

 

 

trên hành tinh này

tan hết màu đêm

 

ta mong một ngày

ta có lại niềm tin

ta có lại niềm tin

 

trong loài Ta ở

thì chữ Người

mới trở về với loài Ta đó!

 

            Cao điểm chốt 280

           Biên giới Việt  - Lào

             Ngày 4 - 6 - 1973

 

 

 

THẾ KỶ HAI MƯƠI

 

*

thé kỷ hai mươi

con người ở đâu cũng tàn ác như nhau!

đâu riêng xứ bên kia bờ chiến tuyến!

đất bằng này

sẵn súng, sẵn dao

sẵn những lời đổi đen ra trắng!

 

cái chết ở đây

nào có khác gì.

phát súng bên này, phát súng bên kia.

phát súng nơi nào cũng là tiếng nổ.

phát súng nơi nào cũng chẳng tránh ai.

nó chẳng chừa

một trái tim hồng

một đầu lâu đỏ!

phát súng bên này,

phát súng bên kia

phát súng nơi nào cũng đưa người ta xuống lổ!

 

*

 

thế kỷ hai mươi ghê gớm một thời.

thế kỷ của những cái đầu điên loạn,

thế kỷ của những cuộc chiến tranh huỷ diệt đồng loài

thế kỳ của những cái loa tăng âm cùng quẩn.

 

trái đất

một thế hệ trai trẻ thông minh.

tuỏi hai mươi mất đi không bao giờ quay trở lại,

tuổi hai mươi mất đi,

lịch sử hành tinh thành hoang phế.

xương máu người thành núi, thành sông!

 

anh lính ngoài trái đất

anh cũng như tôi.

tuổi hai mươi thấp hơn nòng súng lạnh,

tuổi hai mươi làm thước đo bờ chiến tuyến.

oán hận đôi bờ trầm tích nghìn năm!

 

*

 

thế kỷ hai mươi!

thế kỉ của những con người thú

đồng loại chẳng còn tín hiệu tìm nhau.

thế kỉ hai mươi làm chiến tuyến.

không nôi trường tồn

 

trái đất

chiếc đầu lâu!

 

Chiến trường Việt - Lào 17 – 3 – 1973

 

CHUYỆN SÔNG MÁU, NÚI XƯƠNG

 

 

Mới vào lính,

Họ chưa biết đâu!

Con gái lớn lên buổi đầu xa mẹ.

Tôi xót xa nhìn những cô gái ngây thơ, trươi trẻ.

Ái ngại cuộc đời chinh chiến manh mong!

 

Họ ngủ êm lành đêm nay,

Họ có biết không?

Những miền rừng xa xôi đang há mồm chờ họ đến.

Những miền rừng của chúa sơn lâm và thần sốt rét.

Sẽ làm cho những thân thể kiện cường thành xanh tái, vàng rơ!

 

Họ có biết không?

Những vùng rừng họ đi qua.

Trăm năm hút hun đừng hòng mong ngày trở lại

Trăm năm quay cuồng chẳng nhìn đâu ra dáng mẹ!

Và anh mắt người trai từng thuở yêu đương!

 

Họ đã kinh hoàng chưa?

Hai chữ Trường Sơn!

Đã chôn vùi biết bao nhiêu thế hệ

Đã lấy mất biết bao nhiêu tuổi trẻ.

Những binh đoàn rủi số đi qua!

 

Rồi còn biết bao nhiêu điều cay đắng xót xa.

Trong bom đạn, người với người là thú dữ.

Trong bom đạn máu tim hồng thành máu quỷ.

Cái chết oán thù còn mang hận đến nghìn năm!

 

Kẻ nào dù có mệnh số may mắn hơn.

Được sống sót trở về sau vạn nghìn ngày chinh chiến,

Thì mẹ già quê hương không thể nào nhận diện

Con gái minh ngày xưa yêu kiều nay còm cõi ma tàn!

 

Tôi biết các cô gái dịu hiền, ngây thơ không suy nghĩ gì hơn

Khi cái bịp đã nâng lên thành chủ nghĩa.

Khi cái ác đã lên ngôi hoàng đế.

Khi cuộc đời bị ngự trị bất công!

 

Lần đầu tiên xa nhà

Chạm mặt với chiến tranh!

Thấy cảnh đạn bom, thấy máu đào rơi họ giật mình khủng khiếp

Thực trạng cuộc đời họ chưa hiểu hết.

Sẽ là mối hận nghìn thu!

 

Tôi bần thần nhìn những cô gái ngây thơ,

Con gái tuổi mộng mơ độ trăng tròn lẻ,

Con gái nhà quê buổi đầu xa mẹ.

Sẽ sống thế nào trong năm tháng chiến tranh?

 

Lòng riêng tôi như biển cả đau ngầm!

Khi nghĩ đến những vùng rừng đầy sọ người và xương cốt.

Những vùng rừng người ta không mong sống sót,

Để trở về nhìn sông nước quê nhà.

 

Họ sẽ đến những vùng rừng tử địa tha ma.

Con gái ngây thơ lỡ phải choàng áo lính,

Họ sẽ tận mắt nhìn chiến trận,

Như nhìn những cái chết hôm nay!

 

Hết lớp này lại lớp khác lên thay.

Chuyện máu thành sông,

Chuyện xương thành núi.

Không phải chuỵện hoang đường văn chương diệu vợi.

Mà chuyện cuộc đời, chuyện thật hôm nay!

 

Ôi con gái rộn ràng

Lứa tuổi đắm say.

Sẽ sống ra sao? 

               Người nào sống sót!

Riêng tôi

Tôi mong cho họ trở về được hết.

Để gặp lại mẹ hiền

Gặp lại quê hương.

 

Chứ sự thật thì

Sự thật…

Đừng nghĩ chuyện sông máu,

                                      núi xương!

 

      Chiến trường Việt - Lào    20 – 11 – 1973

 

THỰC CHẤT CUỘC CHIÊN

 

 

Tôi đã đi đến cái thực chất bên trong của cuộc chến đời này

Cái thực chất mà sử sách, thơ văn đương kim người ta chưa hề nói đến.

Mặc dù báo chí,  loa đài ra rả suốt ngày đêm.

Cuộc đời ơi! Chẳng có gì quý mến

Nếu con người chẳng có nghĩ suy riêng!

 

Tháng ngày qua

Tôi sống với những giấc mơ lẫn lộn cuồng điên!

Tôi như chàng Đônkihôtê đi tìm cái mà trên cõi trần này không bao giờ có  cả

Tôi đã đến tận cùng bến bờ hư ảo

Giữa bộn bề ngỗn ngang cuộc chiến đời này.

 

Có gì bất hạnh hơn?

Trong vạn nỗi đắng cay

Sống nhục nhã giữa sự sắp đặt đầy ngang trái.

Sống câm lặng giữa những bầy không biết nói

Để vô tình cho ngày tháng cứ trôi đi.

 

Chẳng có gì cao siêu, kiêu hãnh diệu kỳ!

Khi ở trên trái đất này viên đạn giết người còn nóng bỏng,

Khi ở trên trái đất này mũi lê đâm người còn khát thèm máu nóng,

Và trái tim dấu sâu trong ngực kia còn tàng ẩn nỗi thù hằn!

 

Hành tinh quay cuồng,

Sự thật luôn luôn bị quật quăng,

Giữa những năm tháng cuối cùng của thế kỷ,

Chiến tranh vẫn dẳng dai kéo dài qua muôn ngàn thế hệ.

Trái đất bính yên có lại sẽ bao giờ?

 

Đã có nhiều tộc người chết đi vì lẽ sống cuồng mơ,

Vì không nhận ra thực chất dữ dằn của sự thật,

Vì cái dại khờ cả tin ngu đần hướng theo điều ác

Ngỡ mặt trời vĩnh hằng mãi mãi chiếu không gian!

 

Thực chất cuộc chiến này,

Thực chất sự tàn sát những người lương thiện và kẻ chiến binh

Là những giọt máu tươi như suốí ngàn đổ xuống.

Là những bia tượng chết xây trên những nấm mồ của người chưa bao giờ được sống.

Để vía hồn lưỡng vưởng giữa đời nay!

Thực chất cuộc chiến này

Thực chất sự đắng cay!

Là lịch sử của muôn đời huyết lệ.

Là lịch sử đầu rơi của muôn ngàn thế hệ,

Khi cái ác tàn đang ngự trị thế gian!

 

Trái đất đau rồi!

Trái đất sẽ đau hơn!

Nỗi đau của muôn đời không giới hạn

Giữa biên ải chiến trường và người lính

Thực chất đau thương cuộc chiến đời này!

 

  Chiến trường Việt - Lào  2 - 6 – 1973

 

NGHĨ VỀ CUỘC ĐỜI HÔM NAY

 

 

Cuộc đời hôm nay,

Loài người hôm nay.

Như trái tim ta

Trái tim bị cực hình của viên đạn đời luôn cấu xé!

 

Như trái đất này

Những đại dương rơi lệ.

Mặt trăng kia biến thành con mắt hờn căm.

 

Bọn lái súng buôn người đánh mất trái tim,

Lũ thương nhân châu Âu quỷ cuồng đốn mạt,

150 triệu người, một phần ba dân số châu Phi bị mất (1)

Một cái tang chung cho nhân loại nghìn đời!

Bọn đao phủ hoàn cầu hoành hành trăm nơi.

Chúng lấy chiến tranh, chém giết làm mục đích sự sống.

Hàng mua bán là xương máu lính,

Huyết đồng loài vấy đỏ những bàn tay!

 

Nghĩ về cuộc đời hôm nay!

Những ước mơ nhân ái tan trong lửa bỏng.

Những khoảng không gian đen lấp dần những khoảng không gian trắng.

Lỗ ruồi cò súng tầm mắt nhìn con người không thể nào vượt qua.

 

Ca ngợi cuộc chiến điên cuồng của sự thật cuộc đời này ư?

Người lính chỉ kéo dài thêm cần quy lát.

Ca ngợi cuộc huỷ diệt hành tinh tang thương này ư?

Người lính chỉ tự đứng trên thân xác mình mà hát.

Tất cả những lời ca lại chém giết lại mình!

 

Tôi đã hành quân dã chiến dưới đáy cuộc đời lớp lớp chiến binh.

Mới nhìn rõ trái tim đen ngòm hơn họng súng.

Mới biết chẳng có gì tốt đẹp như những triết lý rơm nghìn đời mộng tưởng.

Mỗi một ngày trái tim thêm nỗi đau thương!

 

Nghĩ về cuộc đời hôm nay

Người lính không thể dửng dưng.

Không thể hướng nòng súng mình theo những lời giả dối.

Không thể dại khờ hành quân đi tới

Tử địa chiến trường bờ vực của chiến tranh!

 

Năm tháng, đời người

Cuộc sống bới tung lên.

Ta lẫn lộn điều điên và lẽ thiệt.

Ta dại khờ cả tin vào những lời mà ta chưa nhận biết

Ta đã cười khi trái tim ta đau!

Cái đích tận cùng nào ai hiểu gì đâu!

Khi cái ác tàn hoả thiêu điều thiện.

Khi cái ác trộn lẫn nỗi buồn, niềm vui ghét căm, yêu thương và ý niệm

Bao người lính hành quân đến vực thẳm chiến trường!

 

Nghĩ về cuộc đời hôm nay

Lời cảnh báo cho những kẻ lính trơn!

       Vít Thù Lù -  Trung Lào               2 -1973

(1)  Thế kỉ XVIII bọn thương nhân châu Âu đã tàn sát 150 triệu người châu Phi trong các cuộc buôn bán nô lệ

 

        VỀ NGƯỜI LÍNH

 

         Gửi nhà văn Nguyễn Minh Châu

 

Tôi không thích ”Dấu chân người lính” (1) của anh!

        nó mới chỉ là dấu chân thôi.

             điều suy nghĩ ấy đến giờ tôi vẫn đúng.

                     có lẽ anh và cuộc đời chấp nhận.

                                  tác phẩm bề ngoài hiện thực

                                              chiến tranh hôm nay!

 

Còn gì hơn

khi đời có lời hay

Tiểu luận của anh về

“Cánh rừng già và người viết trẻ” (2)

Cái tiểu luận

      dù né tránh đi nhiều tầng

                      nhưng vẫn làm cho tôi

                              hai lần vỡ lẽ

                                     hai lần quý mến anh hơn!

 

 

Người cầm bút

 

                 viết về chiến tranh

                     mà quên đi nỗi đau của người lính

                             là bất công  (3)

                                  là phản bội lại phần hy sinh

                                            khổ đau,

                                                   tang thương

                                                             của cuộc đời trận mạc! (4)

 

Người cầm bút

     viết về chiến tranh

            mà quên đi những ngày gian nan

                         khốn cùng

                                 cực nhọc

                                        là quên đi tình thương rộng lớn của con người! (5)

 

Nỗi lòng anh

      làm xúc động tim tôi!

               tình tác giả

                         cao chiều cao tác phẩm.

                                  những trang viết ngày qua

                                    

          còn mang tính chất cổ động

  nó mới chỉ là bề ngoài

                                                            của hiện thực chiến tranh!

 

Bây giờ

              khi tiếng súng trên chiên trường vừa mới tạm ngưng

                      ta lẽ nào tự chôn sâu

                             những điều trái tim ta

                                     thường nấu nung, suy nghĩ?

Ta lẽ nào?

          điềm nhiên

                nhìn cuộc chiến tranh chống Mỹ

                           bằng ánh bồ câu

ngây thơ hoài như chú học trò con!

 

Giải bày thật lòng

    biết nhìn rõ giá trị chân tính

          của bao sự tích anh hùng

                bao chiến công xô bồ

                         làm loài người kinh ngạc

                                 là có muôn vàn cái chết

 

còn kinh hoàng hơn cả lúc bom bay!

 

Tất nhiên

      không dễ dàng gì

                   người viết,

                            viết được ngay

                                     và in được ngay.

                                            cái lý lẽ của những ngày kháng chiến.

                                                 song cái cần nhất

                                                         mà muôn đời cấn đến

là người cầm bút có lương tâm!

 

Tôi quý mến anh

     là một quân nhân.

         một quân nhân nào không có nỗi đau trong trận đánh

                dẫu trận đánh ấy

                        ta hoàn toàn chiến thắng

                               thì cái thất bại đang chờ

                                       trong giữa lúc mọi người cười

 

 

 

  nhìn lũ giặc tan thây!  

 

 

  Tôi quý mến anh

          là một con người

                   một quân nhân Việt Nam thẳng ngay.

                             một con người, một quân nhân Việt Nam

                                    không cần một phương pháp nào tráo trở.

                                             một con người, một quân nhân Việt Nam không hề biết sợ!

                                                   để nói lên bao sự thật tro tàn

từ trong nỗi thương đau!

 

 

Người lính như tôi

       một lúc chưa thể hiểu hết đâu.

             một lúc làm sao hiểu hết lương tâm của người chân chính

song giá trị mà muôn đời cần đến

vẫn là người cầm bút có lương tâm!

                 

Bài viết của anh tuy chỉ giản đơn

       nhưng nó là cánh cửa mở ra cho loài người có lương tâm suy nghĩ

 

       cho loài người có lương tâm nhìn ra cuộc chiến tranh chống Mỹ

                với bao sự tích bi hùng!

 

Những ngày qua đọc anh, suy nghĩ về anh

          là tôi biết những điều ấy cho tôi yêu anh thêm lần nữa

                    là tôi biết nhìn lại

                             những suy nghĩ với cách viết của mình còn nông cạn quá

                                     trên đường chiến chinh

                                           tôi là người lính chưa đi xa.

 

“Người viết trẻ và cánh rừng già”

                                           tác phẩm của những ngày đánh Mĩ.

 

Ôi! Còn biết bao những cách nhìn đời

             cách tìm chân lý

                  

để tìm ra giá trị đời văn!

 

Qua tháng

          qua năm

              đổi máu trong chiến tranh

  

                     ta mới chỉ hiểu một phấn cái chuyện đời ta đang viết

        

                       tự ta mới dám nói lên sự thật

                                             mà loài người không thể nghĩ suy thay!

 

 

Cuộc chiến bộn bề của những ngày hôm nay

  không thể dăm năm, mười năm mình làm hết được.

                          điều anh nói như một lời tâm huyết.

giải bày cho hàng triệu người lính đang hành quân!

 

 

Mọi thế hệ sẽ trôi đi

                   nhưng thời gian trường tồn

                             còn lại

                               thời gian và người lính

sẽ làm hết công việc viết văn của đời mình!

 

 

                   Đêm Mĩ Cương - Đường Trường Sơn 

                     Biên giới Việt - Lào

                  Ngày 9 tháng 11 năm 1973

 

(1)     Tiểu thuyết của Nguyễn Minh Châu

(2)     Tiểu luận của Nguyễn Minh Châu in trên Tạp chí Văn nghệ Quân đội tháng 2 năm 1973

(3)     (4) (5) Ý trong tiểu luận của Nguyễn Minh Châu

                

(còn nữa)