TRAO ĐỔI VUI NGÀY XUÂN VỚI NHÀ THƠ NGUYỄN VŨ TIỀM VỀ

 

TRAO ĐỔI VUI NGÀY XUÂN VỚI NHÀ THƠ NGUYỄN VŨ TIỀM VỀ

Bài thơ XUÂN HÀN của Nguyễn Bỉnh Khiêm

 

Đỗ Hoàng

 

Nguyên văn chữ Hán

阮秉謙

春寒

十二韶光春一團 
一天料峭送餘寒 
輕陰借雨侵花易 
殘雪因風墜柳難 
繡闥佳人低玉帳 
香街醉客促金鞍 
還建自有神功在 
已播陽和滿祭繁

Phiên âm:

NGUYỄN BỈNH KHIÊM

XUÂN HÀN   

Thập nhị thiều quang xuân nhất đoàn
Nhất thiên liệu tiễu tống dư hàn
Khinh âm tá vũ xâm hoa dị
Tàn tuyết nhân phong trụy liễu nan.
Tú thát giai nhân đê ngọc trướng
Hương nhai túy khách xúc kim an
Toàn kiền tự hữu thần công tại
Dĩ bá dương hòa mãn tế bàn.

Đỗ Hoàng dịch nghĩa:

RÉT XUÂN

Mười hai vầng sáng, xuân tròn đầy một mối,

Ngày se lạnh tiễn chút rét cuối cùng còn lại

Trời mát mẻ, mưa dễ thấm vào bông hoa,

Tuyết tan vì có gió khó đậu vào nhành liễu

Người đẹp trong phòng gấm rủ thấp màn ngọc,

Đường phố hương thơm ngát, khách say giục vội ngựa quý đóng yên vàng.

Xoay chuyển càn khôn nhờ công phu của tạo hóa.

Đã đưa khi ôn hòa trải khắp cả thế gian!

 

Nguyễn Vũ Tiềm dịch thơ:

XUÂN LẠNH

Mười hai vầng sáng một nơi này
Tiễn chút lạnh thừa buổi sớm nay
Mưa phùn dễ thấm nhuần hoa thắm
Tuyết nhẹ tươi sao nhánh liễu gầy
Người đẹp trong nhà lay trướng ngọc
Khách say giục ngựa thoát hương vây
Vũ trụ xoay vần mầu nhiệm quá
Dương hòa khí tỏa khắp trời mây. 

 

Bài phân tích của nhà thơ Nguyễn Vũ Tiềm đã thấu tình đạt lý, tôi muốn bàn với nhà thơ về bản dịch thơ của ông.  Nói chung bài dịch đã lột tả được ý tứ của Trạng Trình. Không đến nỗi như Đỗ Trung Lai, Vương Trọng không biết chữ Hán dịch bừa dịch ẩu, dịch sai cơ bản, thêm thắt lung tung ý kiến chủ quan của mình, rồi dịch thơ rất kém gây tai hại vô cùng cho độc giả.

 Dịch Đường thi, nhất là “Thất ngôn, bát cú” thì hết hết chú ý đến vần điệu và đối ý, đối lời. Nhất là hai câu đề (Mở đề). Mở đề của Nguyễn Bính Khiêm: Thập nhị thiều quang xuân nhất đoàn
Nhất thiên liệu tiễu tống dư hàn
(Mười hai vầng sáng, xuân tròn đầy một mối,

Ngày se lạnh tiễn chút rét cuối cùng còn lại)

Nguyễn Vũ Tiềm dịch thơ:

Mười hai vầng sáng một nơi này
Tiễn chút lạnh thừa buổi sớm nay
“Xuân nhất đoàn” mà dịch “Một nơi này” là sai nghĩa. “Tống dư hàn” mà dịch “Tiễn chút lạnh thừa” là không hay. Nên dịch “Tiễn chút lạnh còn” thì hay hơn. “Nhất thiên” (Một ngày , ngày trời) không thể dịch sớm nay được. Buổi sớm nay có thể là: 今晨 hoặc上午

Một vấn đề quan trọng là: Trong “Thất ngôn, bát cú có bốn các cặp: Đề, Thực, Luận , Kết thì  hai cặp bắt buộc phải đối là “Thực” (câu 3, 4), “Luận” (câu 5, 6)! Đối được cả bốn cặp khó người đối được. Duy có bài Đăng Cao của Đỗ Phủ mới là tuyệt đỉnh, còn ngoài ra không bắt buộc đối các cặp khác như: (1,2) và (7,8).

Xét trên thì hai cặp đối mà Nguyễn Vũ Tiềm dịch đều sai luật đôi:

Mưa phùn dễ thấm nhuần hoa thắm
Tuyết nhẹ tươi sao nhánh liễu gầy
“Dễ thấm” câu trên thất đối với “tươi sao” câu dưới.  Chữ “nhuần” thất đối cới chữ “nhánh” câu dưới.

Tiếp:

Người đẹp trong nhà lay trướng ngọc
Khách say giục ngựa thoát hương vây

Hai chữ “trong nhà” câu trên thất đối với hai chữ “giục ngựa” câu dưới; hai chữ “trướng ngọc “ thất đối với  hai chữ “hương vây” câu dưới.
Các tác giả khác dịch các cặp đối này rất chỉnh chu:

 Bản dịch thơ của Lô Công

“Ngày rợp mưa phùn hoa dễ thấm, 
Tuyết tan gió phất liễu khôn rơi. 
Nhà vàng người đẹp thầm buông trướng.

Phố vắng làng say vội giục roi,”

 

Bản dịch thơ của Đất Văn Lang

“Nắng nhạt mưa bay hoa hớn hở 
Tuyết tàn liễu rũ gió lang thang 
Giai nhân cửa gấm buông rèm ngọc 
Tuý khách đường thơm thúc ngựa vàng”

Bản dịch của Nguyễn Văn Dũng Vicar:

 
“Dễ thấm cánh hoa nhờ mưa nhẹ 
Khó rơi nhành liễu bởi tuyết tan 
Cửa đẹp giai nhân buông trướng ngọc 
Phố hương khách rượi soạn yên vàng”

Xin có đôi lời góp ý chân thành với nhà thơ Nguyễn Vũ Tiềm!

Hà Nội 10 – 1 -2017

Đ - H